Presidenti rus Vladimir Putin ka bërë një gabim strategjik duke pushtuar Ukrainën. Ai ka keqvlerësuar “zërin politik” të vendit, i cili nuk priste të çlirohej nga ushtarët rusë.
Ai ka keqvlerësuar Shtetet e Bashkuara, Bashkimin Evropian dhe një numër vendesh – duke përfshirë Australinë, Japoninë, Singaporin dhe Korenë e Jugut – që të gjitha ishin të afta për veprim kolektiv para luftës dhe të gjitha tani janë të prirura për humbjen e Rusisë në Ukrainë.
Dhe Shtetet e Bashkuara dhe aleatët dhe partnerët e tyre po i imponojnë Moskës kosto të rënda.
Çdo luftë është një betejë për opinionin publik dhe lufta e Putinit në Ukrainë – në një epokë të imazheve të masmedias – e ka identifikuar Rusinë me një sulm të paprovokuar ndaj një fqinji paqësor, me vuajtje masive humanitare dhe me krime të shumta lufte.
Në çdo hap, zemërimi që pason do të jetë një pengesë për politikën e jashtme ruse në të ardhmen.
Jo më pak domethënëse se gabimi strategjik i Putinit kanë qenë gabimet taktike të ushtrisë ruse.
Duke pasur parasysh sfidat e vlerësimit në fazat e hershme të një lufte, mund të thuhet me siguri se planifikimi dhe logjistika ruse ishin të pamjaftueshme dhe se mungesa e informacionit që u jepej ushtarëve dhe madje edhe oficerëve në nivelet më të larta ishte shkatërruese për moralin, shkruan Foreign Affairs, përcjell Telegrafi.
Sipas revistës në fjalë, lufta duhej të përfundonte shpejt, me një goditje rrufeje që do t’i “prente kokat” qeverisë ukrainase ose do ta detyronte atë të dorëzohej, pas së cilës Moska do të impononte neutralitet ndaj Ukrainës ose do të vendoste një sundim rus mbi vendin.
Dhuna minimale mund të ishte e barabartë me sanksionet minimale.
Nëse qeveria do të binte shpejt, Putini mund të kishte pohuar se kishte të drejtë gjatë gjithë kohës: sepse Ukraina nuk kishte qenë e gatshme ose në gjendje të mbrohej, nuk ishte një vend i vërtetë – ashtu siç kishte thënë ai.
Por Putini nuk do të jetë në gjendje ta fitojë këtë luftë me kushtet e tij të preferuara. Në të vërtetë, ka disa mënyra në të cilat ai mund të humbasë përfundimisht.
Ai mund të zhyt ushtrinë e tij në një pushtim të kushtueshëm dhe të kotë të Ukrainës, duke shkatërruar moralin e ushtarëve të Rusisë, duke konsumuar burime dhe duke mos dhënë asgjë në këmbim, përveç “nderimin e madhështisë ruse”.
Ai mund të krijonte një farë mase kontrolli mbi pjesë të Ukrainës lindore dhe jugore dhe ndoshta në Kiev, ndërsa do të luftonte një kryengritje ukrainase që vepronte nga perëndimi dhe përfshihej në luftën guerile në të gjithë vendin – një skenar që do të kujtonte luftën partizane që u zhvillua në Ukraina gjatë Luftës së Dytë Botërore.
Në të njëjtën kohë, ai do të kryesonte degradimin gradual ekonomik të Rusisë, izolimin e saj në rritje dhe paaftësinë e saj në rritje për të furnizuar me gjërat mbi të cilat mbështeten fuqitë e mëdha.
Dhe, rrjedhimisht, Putini mund të humbasë mbështetjen e popullit dhe elitave ruse, nga të cilët ai varet për të ndjekur luftën dhe për të mbajtur pushtetin e tij, edhe pse Rusia nuk është një demokraci.
Por “duke luajtur këtë bixhoz të jashtëzakonshëm”, ai duket se nuk ka arritur të kujtojë ngjarjet që vunë në lëvizje fundin e perandorisë ruse.
Cari i fundit rus, Nikolla II, humbi një luftë kundër Japonisë në vitin 1905. Më vonë ai ra viktimë e Revolucionit Bolshevik, duke humbur jo vetëm kurorën, por edhe jetën.
Mësimi: sundimtarët autokratë nuk mund të humbasin luftërat dhe të mbeten autokratë.
Në këtë luftë nuk ka fitues
Putini nuk ka gjasa të humbasë luftën në Ukrainë në fushën e betejës.
Por ai mund të humbasë kur luftimet të mbarojnë dhe shtrohet pyetja: Çfarë tani?
Pasojat e paqëllimta dhe të nënvlerësuara të kësaj lufte të pakuptimtë do të jenë të vështira për rusët që t’i kuptojnë.
Dhe mungesa e planifikimit politik për të nesërmen – e krahasueshme me dështimet e planifikimit të pushtimit të Irakut nga SHBA – do të luaj rolin e saj për ta bërë këtë një luftë të pafitueshme.
Ukraina nuk do të jetë në gjendje të kthejë prapa ushtrinë ruse në tokën ukrainase.
Ushtria ruse është në “një ligë tjetër” nga ajo e Ukrainës, dhe Rusia është sigurisht një fuqi bërthamore, ndërsa Ukraina jo.Deri më tani, ushtria ukrainase ka luftuar me vendosmëri dhe aftësi të admirueshme, por pengesa e vërtetë për përparimet ruse ka qenë vetë natyra e luftës, vë në pah Foreign Affairs, përcjell Telegrafi.
Sidoqoftë, nëpërmjet bombardimeve ajrore dhe sulmeve me raketa, Rusia mund të rrafshojë qytetet e Ukrainës, duke arritur kështu dominimin mbi hapësirën e betejës.
Ajo mund të provojë një përdorim në shkallë të vogël të armëve bërthamore për të njëjtin efekt.
Nëse Putini do të merrte këtë vendim, nuk ka asgjë në sistemin rus që mund ta ndalojë atë.
“Ata bënë një shkretëtirë”, shkroi historiani romak Tacitus për taktikat e luftës së Romës, duke ia atribuar fjalët udhëheqësit të luftës britanike Calgacus, “dhe e quajti atë paqe”. Ky është një opsion për Putinin në Ukrainë.
Megjithatë, ai nuk do ta kishte “të lehtë” të largohej thjesht nga “shkretëtira”.
Por popullsia ukrainase ka treguar tashmë se nuk dëshiron të pushtohet.
Ajo do të rezistojë ashpër – përmes akteve të përditshme të rezistencës dhe përmes një kryengritjeje brenda Ukrainës ose kundër një regjimi kukull të Ukrainës lindore të krijuar nga ushtria ruse.
I bëjmë një analogji luftës së Algjerisë 1954–62 kundër Francës. Franca ishte fuqia ushtarake superiore. Megjithatë, algjerianët gjetën mënyra për të mposhtur ushtrinë franceze dhe për të pakësuar mbështetjen në Paris për luftën.
Ndoshta Putini mund të krijojë një “qeveri kukull” me kryeqytet Kievin, një Ukrainë Vichy.
Ndoshta ai mund të mbledhë mbështetjen e kërkuar nga policia sekrete për të nënshtruar popullsinë e kësaj “kolonie ruse”.
Bjellorusia është një shembull i një vendi që drejtohet nga sundimi autokratik, represioni policor dhe mbështetja e ushtrisë ruse. Ajo është një model i mundshëm për një Ukrainë lindore të sunduar nga Rusia. Në realitet, megjithatë, është një model vetëm në letër.
Një Ukrainë e rusifikuar mund të ekzistojë si një fantazi administrative në Moskë, dhe qeveritë janë sigurisht të afta të veprojnë sipas fantazive të tyre administrative.
Por nuk mund të funksiononte kurrë në praktikë, për shkak të madhësisë së madhe të Ukrainës dhe historisë së fundit të vendit.
Në fjalimet e tij për Ukrainën, Putini duket i humbur në mesin e shekullit të njëzetë. Ai është i preokupuar nga nacionalizmi gjermanofil ukrainas i viteve 1940.
Prandaj në referimet e tij të shumta ai flet për nazistët ukrainas dhe qëllimin e tij të deklaruar për të “denazifikuar” Ukrainën.
Ukraina ka elementë politikë të ekstremit të djathtë.
Ajo që Putini nuk arrin të shohë ose injoron, megjithatë, është ndjenja shumë më popullore dhe shumë më e fuqishme e përkatësisë kombëtare që ka lindur në Ukrainë që kur ajo pretendoi pavarësinë nga Bashkimi Sovjetik në vitin 1991, kujton Foreign Affairs.
Përgjigja ushtarake e Rusisë ndaj revolucionit Maidan të vitit 2014 në Ukrainë, e cila largoi një qeveri të korruptuar pro-ruse, ishte një nxitje shtesë për këtë ndjenjë të përkatësisë kombëtare.
Dhe që nga fillimi i pushtimit rus, presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky ka qenë i përsosur në thirrjet e tij ndaj nacionalizmit ukrainas.
Andaj një okupim rus do të zgjeronte ndjenjën e kombësisë së politikës ukrainase, pjesërisht duke krijuar shumë martirë për kauzën – siç bëri pushtimi i Polonisë nga Rusia perandorake në shekullin e nëntëmbëdhjetë.
Pra, okupimi do të duhej të ishte një ndërmarrje masive politike, që do të “luante” me mbi të paktën gjysmën e territorit të Ukrainës.
Dhe kjo do të ishte tepër e shtrenjtë.
Ndoshta Putini ka në mendje diçka si Pakti i Varshavës, përmes të cilit Bashkimi Sovjetik sundoi mbi shumë shtete të ndryshme evropiane.
Edhe kjo ishte e shtrenjtë – por jo aq e shtrenjtë sa kontrollimi i një zone rebelimi të brendshëm, të armatosur deri në dhëmbë nga partnerët e saj të shumtë të huaj dhe në kërkim të ndonjë cenueshmërie ruse. Një përpjekje e tillë do të shteronte thesarin e Rusisë.
Ndërkohë, sanksionet që Shtetet e Bashkuara dhe vendet evropiane kanë vendosur ndaj Rusisë do të rezultojnë në një ndarje të Rusisë nga ekonomia globale.
Investimet e jashtme do të bien. Kapitali do të jetë shumë më i vështirë për t’u marrë. Tregjet do të mbyllen me Rusinë, duke përfshirë ndoshta tregjet për gazin dhe naftën e saj, shitja e të cilave ka qenë vendimtare për modernizimin e ekonomisë ruse nga Putin.
Talenti i biznesit dhe sipërmarrësit do të largohen gjithashtu nga Rusia. Efekti afatgjatë i këtyre tranzicioneve është i parashikueshëm.
Megjithatë, siç argumentoi historiani Paul Kennedy në Ngritja dhe Rënia e Fuqive të Mëdha, vende të tilla kanë një tendencë për të bërë luftëra të gabuara, për të marrë përsipër barra financiare dhe për të privuar veten nga rritja ekonomike.
Dhe në rastin e pamundësisë së nënshtrimit të Ukrainës, Rusia gjithashtu mund të shkatërrojë veten në këtë proces.
Veç këtyre, një variabël kyç në pasojat e kësaj lufte është publiku rus. Politika e jashtme e Putinit ka qenë e njohur në të kaluarën. Në Rusi, aneksimi i Krimesë ishte shumë i popullarizuar.
Edhe pse vetëbesimi i përgjithshëm i Putinit nuk i tërheq të gjithë rusët, por i tërheq shumë prej tyre. Andaj, kjo mund të jetë gjithashtu në muajt e parë të luftës së Putinit në Ukrainë. Viktimat ruse do të vajtohen dhe do të krijojnë gjithashtu një nxitje, siç bëjnë të gjitha luftërat.
Megjithatë, më e mundshme është që tmerri i kësaj lufte t’i kthehet Putinit.
Siç edhe dihet, rusët nuk dolën në rrugë për të protestuar kundër bombardimeve ruse të Aleppos, Siri, në vitin 2016 dhe katastrofës humanitare që forcat ruse kanë nxitur gjatë luftës civile të atij vendi.
Por Ukraina ka një rëndësi krejtësisht të ndryshme për rusët. Ka miliona familje ruso-ukrainase të ndërlidhura. Të dy vendet ndajnë lidhje kulturore, gjuhësore dhe fetare.
Informacioni për atë që po ndodh në Ukrainë do të shpërndahet në Rusi përmes mediave sociale dhe kanaleve të tjera, duke hedhur poshtë propagandën dhe diskredituar propaganduesit.
Kjo është një dilemë që Putini nuk mund ta zgjidhë vetëm përmes represionit.
Represioni gjithashtu mund të rezultojë “një boomerang” në vetvete. Kjo ndodh shpesh në historinë ruse: thjesht pyesni sovjetikët.
Kauzë e humbur
Pasojat e një humbjeje ruse në Ukrainë do ta vendosin Evropën dhe Shtetet e Bashkuara para sfidave të tjera themelore.
Duke supozuar se Rusia do të detyrohet të tërhiqet një ditë, rindërtimi i Ukrainës, me qëllimin politik për ta mirëpritur atë në BE dhe NATO, do të jetë një detyrë me përmasa herkuliane, paralajmëron Foreign Affairs.
Dhe Perëndimi nuk duhet të lejojë që Ukraina të jetë “e dështuar”.
Përndryshe, një formë e dobët e kontrollit rus mbi Ukrainën mund të nënkuptojë një zonë të thyer, të destabilizuar të luftimeve të vazhdueshme me struktura të kufizuara ose aspak qeverisëse në lindje të kufirit të NATO-s.
Dhe katastrofa humanitare do të ishte ndryshe nga ajo që Evropa ka parë në dekada.
Jo më pak shqetësuese është perspektiva e një Rusie të dobësuar dhe të poshtëruar, duke strehuar impulse revanshiste të ngjashme me ato që u rrënuan në Gjermani pas Luftës së Parë Botërore.
Madje edhe nëse Putini ruan pushtetin e tij, Rusia do të bëhet një shtet i pabesë, një superfuqi mashtruese me një ushtri të ndëshkuar por me arsenalin e saj bërthamor të paprekur.
Faji dhe “njolla” e luftës në Ukrainë do të qëndrojnë me politikën ruse për dekada; i rrallë është vendi që përfiton nga një luftë e humbur.
Kostot e shpenzuara për një luftë të humbur, numri i njerëzve të humbur dhe rënia gjeopolitike do të përcaktojnë kursin e Rusisë dhe politikës së jashtme ruse për shumë vite në vijim, dhe do të jetë shumë e vështirë të imagjinohet një Rusi liberale që do të shfaqej pas tmerreve të kësaj lufte.Dhe edhe nëse Putini humb kontrollin e tij mbi Rusinë, vendi nuk ka gjasa të shfaqet si një demokraci pro-perëndimore.
Historia ka treguar se është jashtëzakonisht e vështirë të ndërtohet një rend ndërkombëtar i qëndrueshëm me një fuqi revanshiste, të poshtëruar, veçanërisht një të përmasave dhe peshës së Rusisë.
Për ta bërë këtë, Perëndimit do t’i duhej të adoptonte një qasje të izolimit dhe frenimit të vazhdueshëm.
Mbajtja e Rusisë dhe e Shteteve të Bashkuara ”brenda” do të bëhej prioritet për Evropën në një skenar të tillë, pasi Evropës do t’i duhet të mbajë barrën kryesore të menaxhimit të një Rusie të izoluar pas një lufte të humbur në Ukrainë; Uashingtoni, nga ana e tij, do të dëshironte të fokusohej më në fund te Kina.
Kina, nga ana tjetër, mund të përpiqet të forcojë ndikimin e saj mbi një Rusi të dobësuar – duke çuar pikërisht në llojin e ndërtimit të bllokut dhe dominimit kinez që Perëndimi donte të parandalonte në fillim të viteve 2020.
Cili është çmimi që duhet paguar?
Askush brenda apo jashtë Rusisë nuk duhet të dëshirojë që Putini të fitojë luftën e tij në Ukrainë. Është më mirë që ai të humbasë.
Megjithatë, një humbje ruse do të ofronte pak arsye për festë.
Nëse Rusia do të pushonte pushtimin e saj, dhuna e shkaktuar tashmë në Ukrainë do të ishte një traumë që do të zgjaste për breza; dhe Rusia nuk do ta pushojë së shpejti agresionin ndaj saj.
Andaj, konkludon shkrimi i Foreign Affairs, Shtetet e Bashkuara dhe Evropa duhet të përqendrohen në shfrytëzimin e gabimeve të Putinit, jo vetëm duke mbështetur aleancën transatlantike dhe duke inkurajuar evropianët të veprojnë sipas dëshirës së tyre të artikuluar prej kohësh për sovranitet strategjik, por gjithashtu duke i dhënë Kinës mësimet e dyfishta të dështimit të Rusisë: sfidimi i normave ndërkombëtare, siç është sovraniteti i shteteve, vjen me kosto reale dhe aventurizmi ushtarak dobëson vendet që kënaqen me të.
Nëse Shtetet e Bashkuara dhe Evropa mund të ndihmojnë një ditë në rivendosjen e sovranitetit të Ukrainës, dhe nëse mund të shtyjnë njëkohësisht Rusinë dhe Kinën drejt një kuptimi të përbashkët të rendit ndërkombëtar, gabimi më i madh i Putinit do të kthehet në një mundësi për Perëndimin. Por do të ketë një çmim tepër të lartë.
