Nga Ann-Dorit Boy & Eva-Maria Schnurr “Der Spiegel”
Përktheu: Alket Goce-AlbEu.com
Historiani Timothy Snyder është një nga ekspertët më të mirë dhe më argumentues mbi historinë e Ukrainës. I lindur në vitin 1969, ai jep mësim në Universitetin e Jeilit në SHBA. Libri i tij “Toka të përgjakura:Evropa e ndarë midis Hitlerit and Stalinit” u bë bestseller në vitin 2010.
Ndërkohë leksioni i tij mbi lindjen e Ukrainës moderne është parë më shumë se 1 milionë herë në YouTube. Në një intervistë për “Der Spiegel”ai shpjegon pse frika e një sulmi bërthamor nga Vladimir Putin është e paarsyeshme dhe se si mund të përfundojë lufta në Ukrainë.
A është e mundur që pas një viti të klasifikohet se çfarë është lufta e Rusisë kundër Ukrainës?
Po. Pyetja e madhe e historisë evropiane ka të bëjë me 2 dukuri: perandoritë dhe integrimin. Gjatë 75 viteve të fundit, shtete të rëndësishme evropiane kanë kaluar nga e para tek e dyta. Ajo që harrohet shpeshherë është se tranzicioni është zakonisht disfata në një luftë perandorake.
Fuqitë perandorake evropiane duhet t’i humbin luftërat në mënyrë që të kalojnë në një lloj etape të re. Ashtu si Gjermania që e humbi Luftën e Dytë Botërore në vitin 1945, Franca humbi Luftën Algjeriane në vitin 1962.
Portugalia dhe Spanja humbën kolonitë e tyre afrikane. Edhe Rusia duhet të humbasë në Ukrainë për ta transformuar veten nga një perandori në diçka tjetër.
Vladimir Putin ka përdorur vazhdimisht argumente historike për ta legjitimuar këtë luftë. Ato janë absurde, por e përdorin si një pikë referimi Luftën e Dytë Botërore. Cili është qëllimi i tij?
Në Rusi, synimi i tij është të ndërtojë kultin e pafajësisë: Pavarësisht se çfarë bëjmë, duhet të justifikohet, sepse ne jemi gjithmonë viktimat. Sigurisht, kjo qasje bie ndesh me historinë reale të Luftës së Dytë Botërore, kur Stalini zgjodhi të bëhej aleat me Hitlerin, dhe në të cilën ukrainasit vuajtën në fakt më shumë sesa rusët.
Po ashtu, Putin po synon që të shfrytëzojë edhe kujtesën historike të gjermanëve. Ai dëshiron t’u rikujtojë gjermanëve se ata janë agresorët dhe rusët viktimat. Thelbi është që gjermanëve t’u jepet një justifikim që të rrinë mënjanë dhe të mos bëjnë asgjë.
Rusia e sulmoi Ukrainën duke pretenduar se ajo po mbrohet, ashtu siç e kishte mbrojtur veten kundër nazistëve duke filluar nga viti 1941. Në fakt Rusia po sillet si gjermanët në 1941, ndaj gjermanët tani kanë një shans të dytë për t’iu përgjigjur fashizmit. A do ta shfrytëzojnë ata këtë shans të dytë?
A ka Gjermania një përgjegjësi të veçantë historike ndaj Ukrainës?
Para së gjithash, Gjermania ka një përgjegjësi aktuale. Ajo është thjesht fuqia më e madhe afër saj. Edhe pa asnjë histori nga pas, interesat dhe detyrat e saj do të ishin absolutisht të qarta. Por sigurisht që ajo ka edhe një përgjegjësi historike të trefishtë. Së pari, sepse Gjermania zhvilloi një luftë koloniale në vitet 1941-1945 për të kontrolluar Ukrainën. Së dyti, sepse Gjermania e ka censuruar atë histori kolonializmi, duke tentuar të mos e marrë seriozisht Ukrainën si shtet dhe si komb. E treta ka të bëjë me konceptin absurd se fakti që Gjermania mund të ketë një marrëdhënie ekonomike me Rusinë, nuk është një nga shkaqet e drejtpërdrejta të kësaj lufte. Por fakti që “Nord Stream 2” ishte ende duke u ndërtuar pavarësisht pushtimit rus të Krimesë, dhe përgatitjes për pushtimin në shkallë të gjerë, e bëri më të mundshëm këtë të fundit.
Ju e keni quajtur vazhdimisht Rusinë e Putinit një shtet fashist. Një term që është i diskutueshëm…
Pavarësisht nëse jemi apo jo dakord që Rusia është fashiste, fakti është që kemi të bëjmë me një luftë të paligjshme agresioni të plotë me mizori të dokumentuara në një shkallë vërtet të tmerrshme. Unë e kam përdorur termin si historian, sepse ekziston një traditë intelektuale e fashizmit rus nga e cila është dukshëm e ndikuar Putini, siç është ajo e filozofit Ivan Ilyin, të cilin ai e ka cituar vazhdimisht në fjalime për gati 20 vjet, më së fundmi në shtator 2022.
Por ky etiketim ka edhe karakteristika strukturore. Së pari, në Rusi vullneti i mbivendoset arsyes. Së dyti, atje dominon një kult i forcës dhe një indiferencë ndaj ligjit. Dhe së treti, Putini qëndron mbi institucionet si një udhëheqës suprem. Në Rusi nuk ka një parti reale, asnjë plan për trashëgimin e pushtetit dikujt tjetër, dhe të gjitha institucionet ekzistojnë përmes ose në lidhje me Putinin. Tipari i katërt fashist është përhapja e teorive konspirative. Putin pretendon se Perëndimi dëshiron të shkatërrojë Rusinë dhe transmetimet e propagandës ruse përdorin vazhdimisht formulime qartësisht fashiste.
Së pesti, kemi dehumanizimin e të tjerëve, qoftë nga antisemitizmi, nga sharja e ukrainasve se janë nazistë apo nga pretendimi se janë satanistë. Dhe së gjashti ne duhet t`i shtojmë kësaj praktikat gjenocidale të kampeve të filtrimit, ekzekutimeve të drejtuesve vendas dhe dëbimeve.
A shkojnë objektivat e Putinit përtej Ukrainës?
Putin po ndjek në Ukrainë qëllime praktike si dhe ideologjike. Ana praktike është se ai po qeveris një Rusi oligarkike e cila nuk mund të reformohet për sa kohë që ai është në pushtet. Ukraina është tepër e rëndësishme për Putinin, sepse nëse demokracia do të funksiononte atje, ajo do të dukej më mirë se Rusia. Dhe ky do të ishte një problem i vërtetë për Putinin.
Në Gjermani, shumë njerëz kanë frikë nga një përshkallëzim i konfliktit, një luftë botërore apo një sulm bërthamor. A nuk e ndani edhe ju këtë shqetësim?
Jo dhe më vjen turp nga ky diskutim. Frika nga lufta bërthamore ka të bëjë kryesisht me sigurinë tonë. Në këto rrethana, kur në Ukrainë janë shkatërruar qytete të tëra, një shqetësim i tillë është patetik. Ne nuk mund ta pranojmë se Rusia ka fuqinë të bëjë gjithçka që dëshiron dhe në çdo kohë vetëm sepse ka armë bërthamore.
Të dorëzohesh ndaj shantazhit bërthamor nënkupton më shumë shantazh bërthamor. Për më tepër: nëse Putin do të përdorte armë bërthamore, do të ishte Ukraina ajo që do të përballej me pasojat e tyre. Nëse Putini do t’i përdorte ato, vendet e tjera do të fillonin të ndërtonin armët e tyre bërthamore dhe atëherë Rusia nuk do të kishte më pretendimin për të qenë një superfuqi. Po ashtu, duhet të kemi parasysh se edhe aleatët e Rusisë vazhdojnë t’i thonë Moskës të mos përdorë armë bërthamore, dhe se as kjo armë nuk do të sillte fitoren e luftën.
Nga ana tjetër rezistenca e Ukrainës ka minimizuar gjasat e një lufte bërthamore për dekadat e ardhshme. Një konfrontim NATO-Rusi është bërë shumë i pamundur duke pasur parasysh fuqinë e NATO-s dhe dobësinë e ushtrisë ruse. Edhe Pekinit do t’i duhet të mendojë dy herë për çdo plan për të sulmuar Tajvanin.
Atëherë si mund të përfundojë kjo luftë?
Nuk mendoj se do të ketë një fund aq të qartë sa do të donim: pra që rusët të humbasin dhe ta pranojnë këtë gjë. Përfundimi i konfliktit do të jetë më shumë si ai i fushatave amerikane në Afganistan apo Irak, ose si pushtimi sovjetik në Afganistan. Putini mund të bjerë; diktatorët bien në një moment të caktuar.
Nëse ai dëshiron të qëndrojë në pushtet, do të shpallë fitoren edhe kur të mposhtet. Që të përfundojë kjo luftë, ne duhet ta ndihmojmë Ukrainën t’i mbijetojë mobilizimit të ardhshëm rus. Dhe duhet të bëjmë gjithçka që mundemi për të siguruar që Ukraina të ketë një fitore shumë vendimtare në fushë betejë brenda këtij viti. /albeu.com
