Kur shqyrtojmë synimet e presidentit rus Vladimir Putin në lidhje me Europën, ka shumë të dhëna që duhen të meren parasysh. Një pikënisje e mirë mund të jetë dhjetori i vitit 2005, një muaj pasi Angela Merkel u betua si kancelare e Gjermanisë.
Paraardhësi i saj Gerhard Schröder, një mik i ngushtë i Putinit, i cili e quajti atë një ” demokrat pa të meta “, iu bashkua bordit të projektit Nord Stream të Gazprom. I projektuar për të sjellë gazin direkt nga Rusia në Gjermani, duke anashkaluar rrugët e tranzitit të Ukrainës dhe Polonisë, tubacioni është bërë një temë kryesore e mosmarrëveshjes midis Europës dhe Shteteve të Bashkuara, si dhe midis qeverive europiane.
Projekti konsiston në aderimin e qëndrueshëm të Gjermanisë në Ostpolitik, një fenomen i Luftës së Ftohtë i bazuar në besimin se dialogu dhe tregtia do ta bënin Europën të sigurt dhe do ta afronin Rusinë me Perëndimin.
Asgjë nuk ndodhi gjatë udhëheqjes së Shroderit apo Merkelit, përkundrazi. Putin pushtoi Gjeorgjinë në vitin 2008, duke pushtuar Abkhazinë dhe Osetinë e Jugut. Përgjigja e Perëndimit ishte e dobët. Ai i dha Putinit besimin për të aneksuar gadishullin e Krimesë të Ukrainës dhe për të pushtuar Ukrainën lindore në vitin 2014. BE-ja dhe Shtetet e Bashkuara iu përgjigjën duke vendosur sanksione.
Dhe tani, përveç largimit nga traktatet e kontrollit të armëve, Putin ka vendosur rreth 100,000 trupa në kufi me Ukrainën, gati për një pushtim tjetër, më të madh të një vendi të pavarur dhe sovran. Kryesisht, këto veprime kanë të bëjnë me testimin e Shteteve të Bashkuara, NATO-s dhe Europës. Ata kanë të bëjnë me kthimin në epokën e pas Luftës së Ftohtë duke ripohuar ndikimin ushtarak dhe politik të Rusisë para vitit 1989 në Ukrainë, Gjeorgji dhe vende të tjera në rajon, raporton abcnews.al
Ato pasqyrojnë një përplasje të rrezikshme të realiteteve gjeopolitike dhe historike.
Kërcënimet e Putinit gjenden në dy tekste të publikuara muajin e kaluar nga Kremlini. Një tekst , i cili përbën një ultimatum, titullohet “Traktati midis Shteteve të Bashkuara dhe Federatës Ruse për Garancitë e Sigurisë”.
E dyta është një “Marrëveshje për të garantuar sigurinë e Federatës Ruse dhe shteteve anëtare të Organizatës së Traktatit të Atlantikut të Veriut”.
Qëllimi i deklaruar i Moskës është të marrë garanci ligjore të sigurisë nga Shtetet e Bashkuara dhe NATO. Të dy dokumentet synojnë të frikësojnë dhe ndalojnë NATO-n nga zgjerimi i mëtejshëm drejt lindjes, duke përfshirë Ukrainën dhe Gjeorgjinë. Kjo është pavarësisht premtimeve të krerëve të NATO-s në samitin e NATO-s në Bukuresht të vitit 2008 se të dy vendet mund të jenë një ditë pjesë e aleancës.
Në nenin 4 të traktatit për garancitë e sigurisë, Shtetet e Bashkuara të Amerikës do të marrin përsipër të parandalojnë zgjerimin e mëtejshëm drejt lindjes së Organizatës së Traktatit të Atlantikut të Veriut dhe të mohojnë anëtarësimin në Aleancë të shteteve të ish-Bashkimit të Republikave Socialiste Sovjetike.
Më pas në nenin 7 të të ashtuquajturës marrëveshje për masat e sigurisë theksohet se anëtarët e NATO-s “nuk do të kryejnë asnjë aktivitet ushtarak në territorin e Ukrainës, si dhe në shtetet e tjera në Europën Lindore, në Kaukazin e Jugut dhe në Azinë Qendrore”.
Çfarë ka bërë Rusia në këto vende gjatë disa viteve të fundit?
Dhe tani në Kazakistan, ku presidenti Kassym-Jomart Tokayev kërkoi ndihmë ushtarake ruse për të shuar protestat e shkaktuara nga rritja e çmimeve të energjisë.
Reagimi i europianëve dhe i Shteteve të Bashkuara ndaj këtyre traktateve ishte “as nën mëng”ë në duart e Putinit. Kremlini kërkoi të bisedonte me Shtetet e Bashkuara. Putin dhe Ministri i Jashtëm rus Sergei Lavrov ndjejnë përbuzje për BE-në, kështu që kur shefi i politikës së jashtme të bllokut Josep Borell këmbënguli që BE të përfshihej në bisedime, ata refuzuan.
Biden nuk insistoi. Ky ishte një gabim taktik i Uashingtonit dhe Berlinit. Të dy duhet të kishin këmbëngulur për një front të bashkuar perëndimor. Kjo do ta kishte forcuar Perëndimin, veçanërisht pasi shtetet baltike, Polonia dhe vende të tjera të BE-së në rajon, si Finlanda dhe Suedia, arrijnë të kuptojnë Rusinë.
Në të kundërt, vendet e mëdha anëtare “të vjetra” të BE-së nuk arrijnë të vlerësojnë plotësisht historinë e homologëve të tyre të Europës Qendrore, perceptimet e tyre për Rusinë dhe shqetësimet e tyre të sigurisë.
Këto dështime janë gabime strategjike që dobësojnë më tej unitetin europian.
Kremlini, nga ana e tij, preferon të bisedojë me Francën dhe Gjermaninë, siç ka bërë për dekada. Të dy vendet tani po përdorin diplomacinë për të ulur tensionet. Fatkeqësisht, nuk ka rëndësi që ministria e jashtme gjermane drejtohet nga Annalena Baerbock, një politikane e Gjelbër, e cila ka marrë kritika të shumta ndaj qasjes së të drejtave të njeriut në Rusi dhe mbylljes së Memorial.
Dosja e Rusisë do të mbetet pjesë e diskutimeve të Gjermanisë, nën drejtimin e Olaf Scholz-it, i cili, së bashku me këshilltarin e tij për politikën e jashtme, besojnë në dialogun me Moskën. E njëjta gjë vlen edhe për Francën dhe Italinë.
Aleanca transatlantike është në gjendjen e saj më të dobët, ka thyer linjat e saj të kuqe, duke iu shmangur vendosjes së sanksioneve ndaj kompanive të përfshira në Nord Stream 2, duke u rikthyer në angazhimin e saj ndaj Ukrainës dhe Gjeorgjisë dhe duke mos bërë asgjë pasi Alexei Navalny u dërgua në burg një vit më parë.
Shtetet e Bashkuara, BE dhe NATO kanë deklaruar se nëse Rusia pushton Ukrainën sigurisht do të paguajë çmimin. Rusia tashmë ka pushtuar Ukrainën. Dhe ata thonë se Rusia nuk ka veto se cilat vende mund të anëtarësohen në NATO, gjë që është pa dyshim e pavërtetë.
Nëse Biden dhe udhëheqësit e BE-së nuk e kuptojnë se si Rusia po dikton të ardhmen e marrëdhënieve transatlantike, siguria europiane do të dëmtohet dhe Europa Lindore do të paguajë një çmim të lartë.
