Shqipëria është një nga vendet kryesore tranzit të trafikimit të heroinës dhe kokainës të identifikuara nga UNODC (Zyra e Kombeve të Bashkuara kundër Drogës dhe Krimit) në raportin e fundit të drogave.
Ndërkohë që përfshirja e grupve kriminale shqipfolëse në trafikun e kokainës në Europë, nga viti 2012 vlerësohet se ka rritur ndjeshëm konkurrencën, ka ulur çmimet dhe përmirësuar cilësinë, duke ndikuar në këtë mënyrë në rritjen e konsumit, tendencë që u bë e dukshme pas vitit 2015.
Raporti publikoi dy harta në të cilat përfshihet Shqipëria. Në hartën e parë: “Vendet kryesore të identifikuara si burim dhe tranzit i ngarkesave të heroinës, bazuar në konfiskimet për periudhën 2018-2021”, Shqipëria është e ngjyrosur me rozë së bashku me shtete të tjera të Ballkanit, si rrugë tranzite e trafikimit të heroinës.
Në një tjetër hartë “Rrugët e raportuara të trafikut të kokainës dhe kanabisit midis shtetit shumëkombëtar të Bolivisë dhe vendeve dhe territoreve të tjera, 2010–2022”, Shqipëria ka lidhje direkte me Bolivinë për trafikun e kokainës. Vendi është dhe në harta të tjera si ajo e trafikimit nga Kolumbia, por gjithsesi për këtë të fundit rekordin në Europë e mbajnë Italia, Belgjika e Spanja.
Sipas raportit, kokaina (përfshirë drogat e llojit kokainë) e prodhuar dhe tranzituar nëpër katër vendet e pellgut të Amazonës po arrin tregjet globale. Në total, mbi 900 rrugë droge që niseshin nga vendet e pellgut të Amazonës të Kolumbisë, Brazilit, Perusë dhe Bolivisë u raportuan gjatë 2010-2021.
Raporti përmend se nga viti 2012 është rritur konkurrenca e grupeve nga Ballkani, duke filluar me grupet shqipfolëse, në prokurimin direkt të kokainës nga Amerika Latine, çka ka rritur konkurrencën mes trafikantëve që furnizojnë tregjet e Europës Qendrore e Lindore, destinacioni i dytë më i madh për drogat. Kjo konkurrencë ka përmirësuar eficiencën në zinxhirët e furnizimit, ka përmirësuar cilësinë dhe ka ulur çmimet, duke ndikuar në rritjen e konsumit, thekson raporti.
Si oferta ashtu dhe kërkesa për kokainë janë në rritje, po nxiten tregjet të reja
Raporti thekson se bota aktualisht po përjeton një rritje të qëndrueshme të ofertës dhe kërkesës për kokainë, e cila tani po ndihet në të gjithë globin. Kjo ka të ngjarë të nxisë zhvillimin e tregjeve të reja përtej kufijve tradicionalë.
Tregu aktual global i kokainës është rezultat i një kombinimi të faktorëve të kërkesës dhe ofertës. Nga ana e ofertës, kultivimi i biimëve të kokainës mbuloi 315,500 ha në vitin 2021, që përfaqëson një rritje të dukshme nga viti 2020, dhe prodhimi total i kokainës arriti në 2,304 tonë, që ishte rritja e shtatë vjetore radhazi. Të dyja janë nivele rekord.
Nga ana e kërkesës, popullsia e përdoruesve të kokainës, e vlerësuar në 22 milionë në vitin 2021, është rritur gradualisht, por në mënyrë të qëndrueshme, e nxitur nga rritja e popullsisë globale.
Aktorët kriminalë të përfshirë, duke përfshirë të dy grupet, si ata në burim dhe ata që orkestrojnë trafikimin në tregjet e destinacionit, janë diversifikuar në përputhje me dinamikën e konkurrencës, specializimit dhe bashkëpunimit, duke çuar përfundimisht në zinxhirë furnizimi më efikas, veçanërisht në Europën Perëndimore dhe Qendrore, një rajon, i cili vitet e fundit ofroi hapësirë për rritje dhe stimuj të fortë për trafikantët. Zhvillimet në aktorët, rrugët dhe modalitetet lejuan që oferta të përshtatej me kërkesën, me një pikë kthese të dukshme rreth vitit 2015, pas rënies në periudhën midis 2006 dhe 2014.
Megjithëse tregu global i kokainës vazhdon të jetë i përqendruar në Amerikë dhe në Europën Perëndimore dhe Qendrore (me prevalencë shumë të lartë edhe në Australi), në terma relativë duket se rritja më e shpejtë, megjithëse e nisur nga një bazë e ulët, po ndodh në tregjet në zhvillim në Afrikë, Azi dhe Europën Juglindore, thekson raporti.
Tregu global i drogave
Sipas raportit, përdorimi i drogës vazhdon të jetë i lartë në mbarë botën. Në vitin 2021, 1 në çdo 17 persona të moshës 15-64 vjeç në botë kishte përdorur një drogë në 12 muajt e fundit. Numri i vlerësuar i përdoruesve u rrit nga 240 milion në 2011 në 296 milion në 2021 (5.8 për qind e popullsisë globale të moshës 15-64 vjeç). Kjo është një rritje prej 23 për qind, pjesërisht për shkak të shtimit të popullsisë.
Kanabisi vazhdon të jetë droga më e përdorur, me rreth 219 milionë përdorues (4.3 për qind e popullsisë së rritur globale) në vitin 2021. Përdorimi i drogës po rritet dhe megjithëse globalisht përdoruesit e kanabisit janë kryesisht meshkuj (rreth 70 për qind), ndarja gjinore po zvogëlohet në disa nënrajone; gratë përbëjnë 42 për qind të përdoruesve të kanabisit në Amerikën e Veriut.
Vlerësohet se në vitin 2021, 36 milionë njerëz kishin përdorur amfetaminë, 22 milionë kishin përdorur kokainë dhe 20 milionë kishin përdorur substanca të llojit “ekstazi” vitin e kaluar.
Përqindja e përdoruesve femra është më e lartë në rastin e stimuluesve të llojit amfetamine (45 për qind e përdoruesve janë gra) dhe përdorimi jomjekësor i produkteve farmaceutike (midis 45 dhe 49 për qind e përdoruesve janë gra), ndërsa pjesa më e lartë e meshkujve gjendet tek përdoruesit e opiateve (75 për qind) dhe kokainës (73 për qind), sipas raportit.
Opioidet vazhdojnë të jenë grupi i substancave me kontributin më të lartë në dëmtimin e rëndë të drogës, përfshirë mbidozat fatale. Rreth 60 milionë njerëz u përfshinë në përdorim jo-mjekësor të opioideve në vitin 2021, 31.5 milionë prej të cilëve përdorën opiate (kryesisht heroinë)./monitor
