Rusia ka paralajmëruar Mbretërinë e Bashkuar që të mos sigurojë predha të uraniumit të varfëruar si municion për tanket që po dërgon në Ukrainë, duke thënë se ato përmbajnë një “komponent bërthamor”.
Uraniumi i varfëruar i bën armët më të fuqishme, dhe mund të jenë një kërcënim për njerëzit në zonat ku ato përdoren.
Çfarë është uraniumi i varfëruar?
Uraniumi i varfëruar është uraniumi natyror, i cili është zhveshur nga shumë, por jo të gjitha, lëndët e tij radioaktive.
Është një produkt i mbeturinave nga procesi përmes të cilit uraniumi pasurohet për përdorim në termocentrale bërthamore dhe armë bërthamore.
Pse disa armë përdorin uranium të varfëruar?
Uraniumi është një metal shumë i dendur, kështu që uraniumi i varfëruar mund të përdoret për të përforcuar blindimin e tankeve.
Mund të vendoset gjithashtu në majat e plumbave dhe predhave të tankeve, për të depërtuar në armaturën konvencionale të tankeve, shkruan AlbEu.com.
Predhat e uraniumit të varfëruar mprehen gjatë goditjes, gjë që rrit më tej aftësinë e tyre për të kaluar përmes armaturës dhe ato ndizen pas kontaktit.
Ku janë përdorur armët me uranium të varfëruar?
Ministria e Mbrojtjes e Mbretërisë së Bashkuar (MM) thotë se raketat e uraniumit të varfëruar u zhvilluan nga SHBA dhe Britania e Madhe në vitet 1970.
Ato u përdorën për herë të parë në Luftën e Gjirit në vitin 1991, dhe më pas në Kosovë në vitin 1999 dhe gjatë Luftës së Irakut në 2003.
Cilat armë me uranium të varfëruar po dërgohen në Ukrainë?
Ministria e Mbrojtjes thotë se do të furnizojë forcat e armatosura të Ukrainës me predha të uraniumit të varfëruar për t’i përdorur me 14 tanket Challenger 2 që po dërgon në Kiev.
Ai thotë se predhat do t’u mundësojnë ekuipazheve të tankeve ukrainase të qëllojnë mbi objektivat e armikut nga distanca më të mëdha, duke reduktuar ekspozimin e tyre ndaj kundërzjarrit.
Një zyrtar i Shtëpisë së Bardhë i tha agjencisë së lajmeve AP se Rusia gjithashtu ka rezerva armësh me uranium të varfëruar, megjithëse nuk dihet nëse i ka përdorur ato në Ukrainë.
“Gadat e uraniumit të varfëruar nuk konsiderohen si armë bërthamore,” thotë Dr Marina Miron, nga Kings College London, shkruan AlbEu.com.
“Ato nuk janë të destinuara për të helmuar njerëzit. Ato përdoren për shkak të aftësisë së tyre për të shpuar forca të blinduara.”
Sa të rrezikshme janë armët me uranium të varfëruar?
Uraniumi i varfëruar është pak radioaktiv.
“Frika është se nëse predha të uraniumit të varfëruar zbresin në tokë, ato mund të kontaminojnë tokën”, thotë Dr Miron.
“Kjo është arsyeja pse SHBA dhe aleatët e saj të NATO-s ndezën polemika kur i përdorën ato në Kosovë.”
Asambleja e Përgjithshme e OKB-së urdhëroi një rishikim të efekteve shëndetësore të armëve të uraniumit të varfëruar në vitin 2007 dhe organet ndërkombëtare kanë kryer disa rishikime të mëtejshme.
Komiteti Shkencor i Kombeve të Bashkuara për Efektet e Rrezatimit Atomik (UNSCEAR) zbuloi se asnjë helmim domethënës nuk ishte shkaktuar nga ekspozimi ndaj uraniumit të varfëruar.
Megjithatë, Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike (IAEA) thotë se mund të ketë një rrezik të rrezatimit për individët që trajtojnë fragmente të raundeve të uraniumit të varfëruar.
Një studim i botuar në revistën Environmental Pollution në 2019 sugjeron se mund të ketë lidhje midis përdorimit të armëve të uraniumit të varfëruar dhe defekteve të lindjes në Nasiriyah, në Irak.
Një shqetësim tjetër, thotë Zyra e OKB-së për Çështjet e Çarmatimit, është se “në një mjedis pas konfliktit, prania e mbetjeve të uraniumit të varfëruar mund të rrisë më tej ankthin e popullatës lokale”.
Një raport i Programit Mjedisor të OKB-së për vitin 2022 (UNEP) tha se ishte i shqetësuar për përdorimin e mundshëm të uraniumit të varfëruar në Ukrainë, duke paralajmëruar se mund të shkaktojë “irritim të lëkurës, dështim të veshkave dhe të rrisë rrezikun e kancerit”.
“Toksiciteti kimik i uraniumit të varfëruar konsiderohet një çështje më e rëndësishme sesa ndikimet e mundshme të radioaktivitetit të tij,” thotë ai.
A janë të ligjshme armët me uranium të varfëruar?
Ministria e Mbrojtjes e Mbretërisë së Bashkuar këmbëngul se predhat e uraniumit të varfëruar që po dërgon në Ukrainë nuk janë të ndaluara nga asnjë marrëveshje ndërkombëtare.
Ai thotë se sipas nenit 36 të Protokollit të Parë të 1977 Shtesë ndaj Konventave të Gjenevës të vitit 1949, predhat e uraniumit të varfëruar të Mbretërisë së Bashkuar janë “të afta të përdoren ligjërisht në konfliktet e armatosura ndërkombëtare”.
Presidenti Vladimir Putin ka paralajmëruar se nëse Mbretëria e Bashkuar dërgon predha të uraniumit të varfëruar në Ukrainë, “Rusia do të duhet të përgjigjet në përputhje me rrethanat, duke pasur parasysh se Perëndimi kolektivisht tashmë ka filluar të përdorë armë me një komponent bërthamor”, shkruan AlbEu.com.
Ministria e Mbrojtjes u përgjigj në një deklaratë: “Ushtria britanike ka përdorur uranium të varfëruar në predhat e saj të blinduara për dekada. Rusia e di këtë, por po përpiqet qëllimisht të dezinformojë.”
Megjithatë, Dr Miron thotë se dërgimi i predhave të uraniumit të varfëruar mund të rezultojë kundër Ukrainës dhe aleatëve të saj:
“Përdorimi i tyre i lejon Rusisë të godasë me arsenalin e saj bërthamor dhe të kërcënojë se do të përdorë diçka prej tij,” thotë ajo./Albeu.com/
