Kanë kaluar tri ditët e zisë për fëmijët e vrarë tragjikisht, por mes qytetarëve të Serbisë duket se ende nuk ka temë tjetër përveç kësaj. Pyetjet më të shpeshta janë: si ka ardhur deri këtu dhe e kujt është përgjegjësia, shkruan Deutsche Welle (DW).
“Një tragjedi e thellë, veçanërisht pasi janë përfshirë fëmijët. Është diçka që nuk duhet harruar,” tha për DW sociologu Gjokica Jovanoviq. Ai beson se fajin e ka edhe shoqëria edhe shteti që na kanë sjellë në një pikë pa kthim.
Ai beson se të gjithë në qeverinë e udhëhequr nga presidenti serb duhet të “dorëhiqen menjëherë”. “Përndryshe, ka arsye për të dyshuar në përgjegjësinë e tyre, e cila është e dukshme, dhe në humanitetin e tyre, që është e dyshimtë”, thotë Jovanoviq.
Ndërkohë, ministri i Arsimit Branko Ruzhiq ka dhënë dorëheqjen e parevokueshme. Në një letër ku shpjegonte këtë, ai shkruante se imazhet dramatike të ngjarjeve në shkollë, lotët e derdhura teksa u shprehte ngushëllimet prindërve të pangushëlluar do të mbajë gjithmonë si shenjë në shpirt. Në të njëjtën kohë, tha ai, “përgjegjësia për këtë tragjedi është e të gjithë neve së bashku”.
“Nuk do të ketë katarsis dhe kjo është tragjike”
Kjo është ndoshta e vetmja gjë me të cilën pajtohet edhe bashkëbiseduesi i DW, sociologu Jovanoviq. Ai kujton se deri më tani “shteti nuk ka reaguar” edhe kur kanë ndodhur vetëvrasje tek fëmijët.
“Këtu Aleksa i vogël nga Nishi para 12 vitesh, kështu që shteti nuk i mbylli sytë, veç nja dy slogane dhe asgjë më shumë, fëmijët futen në konkurencë me njëri-tjetrin. Kjo shoqëri ka përjetuar një shkatërrim total dhe një rënie të solidaritetit”, tha Jovanoviq.
Sipas tij, familja është e shkatërruar dhe pa identitet – para së gjithash në kuptimin simbolik, e më pas në atë ekzistencial. “Ju i keni detyruar prindërit të vrapojnë nga njëri shef te tjetri për të fituar para, për të ushqyer fëmijët e tyre disi, epo, shikoni sa zgjat diskutimi nëse duhet punuar të shtunave dhe të dielave dhe çfarë thotë udhëheqja jonë e shtetit: duhet të punohët shtunave dhe të dielave. Pra, prisni, kur ajo familje do të ulet së bashku për drekë të paktën të dielave, ku fëmijët do t’u thonë atyre atë që duhet t’u thonë. Ku do ta dëgjojnë prindërit këtë, me respekt të plotë, të japin këshilla, të kërkojnë falje?
Jovanović nuk beson se “kjo tragjedi do ta inkurajojë shoqërinë të ndryshojë rrënjësisht dhe të rivlerësojë veten. Nuk do të ketë katarsis, dhe kjo është tragjike. Kam frikë se një gjë e tillë do të vazhdojë të ndodhë.”
“Prindërit duhet t’u mësojnë fëmijëve vetëkontroll”
Sociologu Jovanoviq thotë se zhvillimet e fundit nuk janë befasi – sepse fëmijët janë gjithashtu nën presion për të konkurruar me njëri-tjetrin, për të luftuar për nota, jo për dije. Këtu, thotë ai, e sheh problemin më të madh.
Për psikologen sociale, profesoresha Aleksandra Kostiq, rasti i një vrasjeje masive në një shkollë fillore ende është befasi, pasi raste të tilla nuk kanë ndodhur kurrë më parë. Gjithashtu tregon se dhuna është një atribut që karakterizon plotësisht gjithçka që ndodh në shumë fusha të jetës.
“Njerëzit nuk mund të komunikojnë pa konflikt, pa shkaktuar konflikt, pa sjellje verbalisht agresive. Është sikur janë harruar rregullat e mira të komunikimit. Njerëzit flasin paralelisht me njëri-tjetrin, zëri i tyre mbyt të gjithë atmosferën dhe është e pamundur të ndiqni përmbajtjen e fjalës së tyre. Dhe kjo po ndodh edhe në Parlament, në një institucion që kërkon një mënyrë tjetër komunikimi. Kjo po ndodh edhe në shkolla, ku gjithçka drejtohet drejt veprimeve agresive ndaj mësuesve, si për shembull, largimi i karrigeve, jo të përmendim se me çfarë jemi përballur”, tha Kostiq për DW.
Ai thekson se familja është shumë e rëndësishme për themelet e personalitetit dhe modeleve të sjelljes, por që faji nuk mund t’i vihet vetëm familjes.
Prindërit duhet t’i mësojnë fëmijët e tyre vetëkontroll, – thotë e intervistuarja jonë. “Në përmbajtje që prindërit nuk e zbulojnë ende në shikim të parë dhe të dytë. Ju në fakt nuk e dini se çfarë po bën fëmija juaj, çfarë e motivon atë, çfarë i intereson. Cila është çështja e ndonjë sfide, njëfarë joshjeje? Kujdes, Këta janë fëmijë që nuk e kanë integrimin e pjekurisë. Mund të jenë të gjatë, mund të jenë të bukur, mund të jenë të aftë për detyrën, por a është kjo e gjitha?”
Fëmijët shpesh mësojnë sipas modelit
“Të monitorosh fëmijët e vet është i rëndësishëm,” thekson Kostiç, “por nuk duhet të minimizohen disa nga simptomat që largojnë vëmendjen. Mos lejoni sjellje agresive dhe tregoni me shembullin tuaj se jeni në lartësinë e detyrës, se nuk e bëni futuni në debate, në këto lloj hesapesh, përdorni argumente, njësoj në shkollë, njësoj në institucione, njësoj në punë.”
Është e nevojshme, thekson ai, përgatitja e fëmijës për të përballuar pasojat, por duhet pasur parasysh edhe papjekuria: “Reagimi patologjik ndaj dështimit, ndaj dobësisë, ndaj paaftësisë për të dështuar, edhe te nxënësit më të mirë, nuk është i mirë. Prindi duhet ta zgjidhë këtë, ashtu si mësuesit dhe gjithë të tjerët. Ky është apeli im për t’iu kthyer rrënjës së problemit, përmes modaliteteve të ndryshme, sepse mund të ndodhë përsëri, këto janë ngjarje frymëzuese për disa njerëz që kanë një shqetësim, paralajmëron profesor Kostiq.
Megjithatë, ai beson se sistemet e vlerave universale që kanë ekzistuar dikur mund të kthehen në rrugën e duhur – në vend të sistemeve të reja, ato që ai i quan “të çuditshme”.
“Ne duhet të punojmë për solidaritetin, për ndjeshmërinë, për rregullimin e emocioneve, për rregullimin e mendimeve. Ky ishte slogani: “Flisni me fëmijët tuaj”. Kjo është, natyrisht, detyra e prindërve, prindërit kanë një rol shumë kompleks. Dhe shkolla ka një rol shumë kompleks, mësuesit, profesorët, janë njerëz që edukojnë, por si edukojnë ata? Jo me një referencë idilike, romantike për diçka që ka kaluar dhe për diçka që ka përbërë statusin e profesorëve të shquar të mëparshëm, por nga shembulli i tyre. Kjo është më e rëndësishmja. Kujdes, fëmijët mësojnë në shumë mënyra dhe shumë shpesh mësojnë sipas modelit”, thekson Kostiç.
Ai thekson se, pavarësisht se çfarë thonë anëtarët e qeverisë, sistemi është i prishur, pasi aktet e mëparshme të dhunës së bashkëmoshatarëve nuk janë ndalur apo ndëshkuar. Prandaj, ai beson se sistemi duhet të ndryshohet:
“Si psikolog social, do të ishte e tmerrshme nëse nuk do të besoja se disa gjëra mund të rregullohen – por ato duhet të rregullohen në mënyrë sistematike.” Jo me rrugë të shkurtra, paralajmërime, këshilla apo edhe masa, por me reflektim, duke marrë parasysh opinionin e përgjegjësive, jo vetëm të anëtarëve të partive politike. Kompetenca është e rëndësishme, nuk mund t’i nënshtrohet angazhimit politik. Gjithmonë keni disa zgjedhje të gabuara, por është mirë nëse ky është stili. Me ekipet e ekspertëve, autoriteteve, prindërve dhe mësuesve që punojnë së bashku – por nën të gjitha duhet të ketë respekt për tjetrin dhe respekt për njohuritë e tjetrit.”
Profesor Kostiq është dukshëm më optimist se kolegu i saj Jovanoviq. Ajo thotë se populli i Serbisë karakterizohet nga dhembshuria dhe se beson te njerëzit. “Është një situatë e rëndë”, thotë ajo, “por mendoj se ka shpresë”. Ka shpresë sepse ka kapacitet”./DW/
