Armët bërthamore po luajnë një rol të rëndësishëm në luftën Rusi-Ukrainë, edhe nëse ato nuk janë përdorur në të vërtetë. Disa sugjerojnë se mbështetja publike për përdorimin e armëve të tilla mund të rritet si rezultat i pushtimit të Rusisë.
Në një episod të fundit të podkastit Press the Button të Plowshares Fun , Dr. Lauren Sukin dhe Dr. Alexander Lanoszka – përkatësisht nga Universiteti i Stanfordit dhe Universiteti i Waterloo-s në Kanada kanë diskutuar se si kërcënimi i Rusisë për përdorimin e armëve bërthamore mund të ndikojë në pikëpamjet e Europës për armët bërthamore.
Sukin dhe Lanoszka anketuan qytetarët në Poloni, Rumani, Letoni, Lituani dhe Estoni mbi pikëpamjet e tyre për armët bërthamore dhe zbuluan në pah se midis 77 dhe 93 përqind e qytetarëve të anketuar thanë se “ata nuk kishin besim se Rusia do të përdorte armët bërthamore”.
Nga të dhënat e tyre të sondazhit, të anketuarit në Europën Lindore dhe Qendrore shprehën njëfarë mbështetjeje për programet kombëtare të armëve bërthamore. Sipas përgjigjeve të sondazhit, mbështetja për një program kombëtar të armëve bërthamore ishte 66 përqind në Poloni, 51 përqind në Estoni, 45 përqind në Rumani, 40 përqind në Letoni dhe 38 përqind në Lituani.
Kjo mbështetje për krijmin e programeve bërthamore rrjedh nga këndvështrimi që armët bërthamore mund të përdoren si mjet parandalues dhe se vendet do të kishin autonomi mbi vendimet rreth këtyre armëve.
“Pra, programi i tyre i armëve bërthamore,” shpjegon Sukin, mund tju japë një ndjenjë sigurie”. “Ne kemi gjithashtu besojmë se ka shqetësime se kush vendos se kur dhe pse mund të përdorni armë bërthamore,” shtoi Sukin.
Në një shkallë më të madhe, të dhënat e mbledhura tregojnë shqetësimin për kërcënimet bërthamore të Rusisë ndaj sigurisë europiane. Nga të anketuarit kishte mbështetje të konsiderueshme për NATO-n.
“Rreth 90 përqind e të anketuarve mbështesnin NATO-n dhe 66 deri në 85 përqind i besonin vendimmarrjes bërthamore të NATO-s,” tha Sukin Collina.
Kjo domethënie e ripërtërirë e rreziqeve bërthamore në Europë i bëri Sukin dhe Lanoszka të vënë në dyshim ndikimin e përhapjes së armëve bërthamore. Në këtë rast, pyetja nëse Ukraina duhet t’i kishte kthyer armët e saj bërthamore Rusisë ilustron faktin se armët bërthamore shihen si një zgjidhje e qëndrueshme ndaj kërcënimit të agresionit nga Rusia, pavarësisht përpjekjeve të shteteve, organizatave joqeveritare dhe individëve për të promovuar mospërhapjen e tyre.
Programet bërthamore kanë fituar mbështetje të gjerë për shkak të kërcënimeve të Vladimir Putinit. Megjithatë, përfshirja amerikane dhe e NATO-s në procesin e mospërhapjes të armëve ka të ngjarë ta parandalojë këtë, argumentoi Lanoszka.
Sipas Lanoszka, Shtetet e Bashkuara kanë përdorur një sërë mjetesh gjatë historisë, veçanërisht gjatë Luftës së Ftohtë, për të detyruar aleatët të mos përdorin armë bërthamore. Këto mjete, të tilla si sanksionet dhe shënjestrimi i sektorëve kryesorë financiarë, zvogëlojnë gjasat që qeveritë të marrin parassyh opinionin publik për armët bërthamore.
Pavarësisht rritjes së mbështetjes publike për programet kombëtare të armëve bërthamore, shumica e qytetarëve nuk e mbështesin përdorimin e tyre. Sukin shton se “85 përqind e atyre që morën pjesë në sondazh thanë se në asnjë situatë përdorimi i armëve bërthamore do të justifikohej moralisht”.
Lanoszka thekson se frika e ripërtërirë nga rreziqet bërthamore në Europë nuk do të thotë domosdoshmërisht se shtetet do të kërkojnë armë bërthamore.
“Unë jam mjaft optimiste se lufta në Ukrainë, e cila në të vërtetë ka vazhduar për gati tetë vite tani, nuk do të motivojë vendet e tjera që të rishqyrtojnë zgjedhjen e të së kaluarës për mospërhapjen e armëve bërthamore.”/abcnews.al
